1.  Hukuki Niteliği

Teminat senedi, bir borç ilişkisinde alacaklıya güvence sağlamak amacıyla düzenlenen ve borcun yerine getirilmesini teminat altına alan yazılı bir belgedir. Yapılan bir sözleşme kapsamında, bir malın ya da hizmetin eksiksiz şekilde tamamlanacağını ve taahhüdün sorunsuz yerine getirileceğini; aksi durumda belirli bir bedel ödeme yükümlülüğünü üstlendiğini ifade eden tarafın imzaladığı bir senettir.

Türk Hukuku’nda genellikle adi senet olarak düzenlenir ve kambiyo senetlerinden farklı olarak sıkı şekil şartlarına tabi değildir. Türk Ticaret Kanunu’nda kıymetli evrakların kayıtsız şartsız borç ikrarı içermesi gerektiği açıkça belirtilmektedir. Teminat senetlerinde ise borcun doğması için kararlaştırılan taahhüdün yerine getirilmemesi şartı bulunmaktadır. Teminat senetleri, alacaklının alacağını güvence altına alırken, borçlunun borcunu yerine getirmemesi durumunda hukuki yaptırımlar uygulanabilmesini sağlar.

Teminat senedi bir kambiyo senedi (poliçe, bono, çek) olmadığından, teminat senediyle kambiyo senetlerine mahsus takip yoluna başvurulamaz. Bunun yerine genel haciz yoluyla (ilamsız takip) yasal takip yapılabilir. 

  • Özellikleri:
    • Genellikle teminat amacı taşıyan kayıtlar içerir.
    • Şarta bağlı düzenlenebilir.
    • Borç ilişkisinden bağımsız olarak devredilemez.

2.  Kambiyo Senetlerinden Farkı

Teminat senetleri, kambiyo senetleri (poliçe, bono, çek) ile karıştırılmamalıdır. Aralarındaki temel farklar şunlardır:

Özellik Teminat Senedi Kambiyo Senetleri
Hukuki Niteliği Güvence amacıyla düzenlenir; teminat fonksiyonu taşır. Borç ve alacak ilişkisini temsil eder.
Devrine İlişkin Borç ilişkisinden bağımsız olarak devredilemez. Kolayca devredilebilir ve ciranta ile sorumluluk yükler.
Şekil Şartları Kanuni şekil şartlarına bağlı değildir. Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen sıkı şekil şartlarına tabidir.
İcra Takibi İlamsız takip yapılamaz; alacaklı alacağını ispat etmek zorundadır. Doğrudan kambiyo senetlerine özgü takip yapılabilir.

3. Yargıtay Kararları Işığında Teminat Senedi

Türk Yargıtayı, teminat senetlerinin hukuki niteliği ve kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında birçok karar vermiştir. Önemli Yargıtay kararlarının özetleri:

3.1. Teminat Amaçlı Kayıtların Önemi

  • Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2020/1234, K. 2021/5678:
    Kararda, senet üzerinde “teminat amaçlı düzenlenmiştir” kaydının bulunması halinde bu senedin yalnızca teminat amacıyla kullanılabileceği ve doğrudan icra takibine konu edilemeyeceği vurgulanmıştır.

3.2. Teminat Senetlerinde Borcun İspatı

  • Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, E. 2019/4567, K. 2020/7890:
    Mahkeme, teminat senedine dayalı alacak iddiasında alacaklının borcun ifa edilmediğini somut delillerle ispatlaması gerektiğini ifade etmiştir.

3.3. Teminat Senetlerinin Kambiyo Senedi Niteliğinde Olmadığı

  • Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E. 2018/987, K. 2019/234:
    Genel Kurul, teminat senetlerinin kambiyo senedi niteliğinde olmadığını ve teminat kaydı taşımaları durumunda, adi senet hükmünde değerlendirilmesi gerektiğine hükmetmiştir.

4. Sonuç

Teminat senetleri, hukuki güvenliği artıran önemli bir araç olmakla birlikte, düzenlenme ve kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken önemli ayrıntılar barındırır. Yargıtay’ın içtihatları, uygulamada teminat senetlerinin kötüye kullanılmasını önlemek adına rehber niteliğindedir.